معلم، سازنده است؛ نه فقط در کلاس درس، بلکه در مفهوم کلان “ساختن جامعه”. معلم کسی‌ست که ذهن را از بی‌فرمی به ساختار می‌رساند؛ درست همان کاری که ما، در مدیریت شهری، در مقیاسی دیگر انجام می‌دهیم. ما شهر را می‌سازیم و او شهروند را. ما خیابان‌ها را سامان می‌دهیم و او اندیشه‌ها را. ما به شهرها فرم می‌دهیم و او به فرهنگ‌ها. اگر بپذیریم که شهر صرفاً مجموعه‌ای از کوچه و خیابان و ساختمان نیست، بلکه شبکه‌ای از روابط انسانی، ارزش‌های فرهنگی، و معناهای جاری‌ست، آنگاه درمی‌یابیم که معلم، یکی از ستون‌های نامرئی اما حیاتیِ توسعه‌ی شهری‌ست.

هر کوچه‌ای که به نام معلم مزین شده، باید در عمل هم از سلوک او بهره‌مند باشد. شهری که قدر معلم را نداند، در زیباترین طراحی‌های شهری‌اش هم چیزی کم دارد؛ چون انسان توسعه‌نیافته، حتی بهترین فضا را به بدترین تجربه تبدیل می‌کند.

در روزگار ما، شهرداری‌ها تنها متولی ساخت و ساز نیستند. مدیریت شهری اگر بخواهد از کالبد صرف عبور کند و به سوی شهر انسان‌محور حرکت کند، ناگزیر است که به آموزش، پرورش، و تربیت، نه‌فقط به عنوان یک مسئولیت فرادولتی، که به عنوان بخش جدایی‌ناپذیر هویت شهری نگاه کند.

امروز، در مقام معلم و شهردار، گاه خود را در میانه‌ی دو میدان می‌یابم: یکی کلاس درس، که در آن به دنبال اندیشه‌ورزی‌ام، و دیگری میدان شهر، که در آن به دنبال خدمت و نظم. اما واقعیت این است که مرز این دو میدان، آن‌چنان که در ظاهر به نظر می‌رسد، مشخص نیست. هر دو نیازمند صبر، عقلانیت، و گفت‌وگوی مستمر با مردم‌اند. هر دو نیازمند نگاه تربیتی‌اند.

این روزها که از مشارکت مردمی در امور شهری سخن می‌گوییم، آیا فراموش نمی‌کنیم که مشارکت، مفهومی‌ست ریشه‌دار در تربیت و آموزش؟ شهروندی که سال‌ها در کلاس درسی بدون گفت‌وگو تربیت شده، چگونه در تصمیم‌گیری محله‌اش مشارکت کند؟ اگر آموزش را سطحی و حافظه‌محور دیده باشیم، چگونه انتظار خلاقیت و مشارکت در حل مسائل شهری داشته باشیم؟ اگر معلم، پرسشگر تربیت نکرده باشد، شهردار، پاسخگو نخواهد ماند.

یاد معلم، یاد جامعه‌ای‌ست که ساختار آن از دل آگاهی برمی‌خیزد، نه از دل سیاست‌گذاری‌های موسمی.
و روز معلم، تنها روز گرامیداشت نیست؛ روز بازاندیشی‌ست در جایگاه آموزش، در جایگاه تربیت، در جایگاه ریشه‌های پنهان هر شهر سالم.

پس امروز که برای معلمان می‌نویسیم و سخن می‌گوییم، تنها سخن از سپاس نیست؛ بلکه دعوت به بازگشت به خاستگاه اصلی توسعه است: آموزش.

برای آن معلم دبستانی‌ام که «خط کشیدن» را یادم داد، و آن استاد دانشگاهی‌ام که «خط فکر کردن» را، و برای همه معلمان این سرزمین که همچنان چراغ‌دار مسیر فردای ما هستند، تعظیم می‌کنم.

میثم حسین‌آبادی
شهردار سبزوار
اردیبهشت ۱۴۰۴